Wanneer je als zelfstandige aan de slag gaat krijg je te maken met rechtsvormen. Rechtsvormen regelen in hoofdzaak de juridische inhoud van een soort onderneming. Bij de start als ondernemer zal je dus een keuze moeten maken in wat voor rechtsvorm je praktijk gegoten zal worden.
Er worden twee soorten rechtsvormen onderscheiden. Je hebt als rechtsvorm de natuurlijke persoon en de rechtspersoon.
Rechtspersoon
Als er over een rechtspersoon wordt gesproken dan dien je daarbij het woordje handelingsbevoegdheid bij te betrekken. Een rechtspersoon bezit namelijk op grond van de wet handelingsbevoegdheid. Dit wil dus zeggen dat de rechtspersoon bijvoorbeeld instaat voor het aangaan van financieringen. Ook mag de rechtspersoon bijvoorbeeld overgaan tot inkoop van goederen of tot het afsluiten van overeenkomsten.
Wat eigenlijk de kern vormt bij een rechtspersoon, is het feit dat er een scheiding aanwezig is tussen het privévermogen en het zakelijk vermogen. Dit heeft als voordeel dat wanneer de onderneming niet meer aan zijn verplichtingen kan voldoen en dus failliet is, de eigenaar in privé niet aansprakelijk is voor de openstaande schulden.
Dit voordeel heeft ook weer een nadeel en wel voor de schuldeisers. De schuldeisers kunnen namelijk in geval van faillissement geen beroep doen op het privévermogen van de eigenaar. De privébezittingen blijven dus buiten schot.
De bescherming van de privépersoon dien je niet altijd letterlijk te nemen. Als de privépersoon met opzet bepaalde handelingen heeft verricht waardoor de rechtspersoon ten onder is gegaan dan kan het zo zijn dat toch de privépersoon aansprakelijk word gesteld.
Bij opzettelijke handelingen zou je kunnen denken aan het plegen van fraude of dat het managen van de rechtspersoon bewust verkeerd is gedaan.
Voorbeelden van rechtspersonen zijn de BV (Besloten Vennootschap) of een stichting.
Natuurlijk persoon
In geval er sprake is van een natuurlijk persoon dan is er geen sprake van een verdeling van het privévermogen en het zakelijk vermogen zoals bij de rechtspersoon. In deze situatie ben jij als ondernemer in privé aansprakelijk voor alle handelingen die jouw onderneming aangaan. Bij de natuurlijke persoon wordt er in principe door de onderneming heen gekeken. Naast de nadelen vallen ook de voordelen jou rechtstreeks toe.
Aansprakelijkheid
De keuze voor een rechtspersoon wordt meestal gedaan vanuit het oogpunt dat er grote bedragen in het spel zijn voor het drijven van de onderneming. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan grote investeringen die worden gedaan in onroerend goed, machines of voorraden.
Wanneer je pas op de markt komt kijken en je bent daarbij nog niet kapitaalkrachtig genoeg dan is het beter te kiezen voor de rechtsvorm van natuurlijk persoon. Normaliter zal je namelijk ook niet al te grote investeringen hebben in het begin. De kans dat je dan ook met schuldeisers te maken krijgt is dan ook zeer klein.
Wanneer je als natuurlijk persoon besluit een onderneming te gaan drijven dan heb je de keuze uit een aantal vormen. Je hebt de welbekende eenmanszaak, de stille vennootschap en de openbare vennootschap. Onder de openbare vennootschap valt ook de commanditaire vennootschap.
Voor het opzetten van een eenmanszaak zijn er geen specifieke wettelijke eisen nodig. Zodra je begint met het aanbieden van je diensten aan derden is de eenmanszaak een feit. Wel is het van belang dat jij je inschrijft bij de Kamer van Koophandel. Dit geeft je ook een professionele imago mee.
Maar ook als natuurlijk persoon kun je kiezen voor een rechtspersoon. Je kunt dan je onderneming gieten in de vorm van een BV, een coöperatieve vereniging of een stichting. Het is nu ook mogelijk om aan de openbare vennootschap rechtspersoonlijkheid mee te geven.
Vergunningen en diploma’s
Tegenwoordig is het geen vereiste meer dat je als zelfstandige over geschikte papieren dient te beschikken om een onderneming op te zetten. Desondanks vallen niet alle zelfstandigen hieronder.
Zelfstandigen die bijvoorbeeld in de verzekeringen zitten of die zich bezighouden met financiële dienstverlening dienen te beschikken over een vergunning zodra deze consumenten gaan bedienen. De vergunning dient te worden aangevraagd bij de AFM wat staat voor Autoriteit Financiële Marketen.
Wil je een eigen onderneming opzetten in de taxibranche dan dien je daarvoor ook een vergunning te hebben. De aanvraag voor de vergunning dient te geschieden bij de Inspectie van Verkeer en Waterstaat.
Ga je een café beginnen dan dien je over een vergunning te beschikken dat valt onder de Drank- en Horecawet.
Vergunningen en onroerend goed
Heb je onroerend goed in bezit waarvan je de bestemming gaat inzetten als bedrijfsruimte dan kan het zijn dat je hiervoor over bepaalde vergunningen dient te beschikken. In dit geval zou je kunnen denken aan een vergunningen voor reclame, milieu, gebruik of bouw. Om achter de exacte feiten te komen dien je bij de gemeente langs te gaan.
Ook voor een kantoor aan huis kan een vergunning nodig zijn. Maar dit ligt vaak aan de manier hoe je hieraan inhoud geeft. Wanneer het gebruik van zodanige aard is dat er geen sprake meer is van een woonruimte dan kan het een twijfelgeval worden waarvoor misschien een vergunning nodig is.
Hetzelfde geldt voor het feit als door het drijven van je onderneming er overlast ontstaat voor de overige omwonenden. Om hiervan zeker te zijn dien je hiervoor te informeren bij de gemeente.
Bedrijfs- of productschap
Ga jij je bezig houden met een specifieke branche dan kan er soms de verplichting ontstaan dat je een lidmaatschap dient aan te gaan bij wat wordt aangeduid als een bedrijfs- of productschap. Deze instanties zijn niet hetzelfde als bracheorganisaties. Bij brancheorganisaties is het lidmaatschap niet verplicht, maar vrijwillig.
Enkele voorbeelden van branches die onder bedrijfschappen vallen zijn kappers of schoonheidssalons. En onder productschappen vallen bijvoorbeeld bierbrouwers. Bij de SER(Sociaal Economische Raad) kun je uitgebreide informatie hierover vinden.
Zelfstandige instanties
Naast deze bedrijfs of productschappen zijn er soms voor bepaalde beroepen ook geheel zelfstandige instanties aanwezig. Deze zelfstandige instanties beoordelen of je wel of niet gekwalificeerd bent om het beroep dat valt onder hun toezicht erkent uit te oefenen.
Het is wel zo dat er bij dit soort instanties in principe geen sprake is van verplichte aansluiting. Wel loop je het risico dat wanneer je niet erkend bent door een dergelijk instantie je problemen kunt krijgen met het aangaan van andere samenwerkingen. Je dient hierbij dan te denken aan bijvoorbeeld een verzekeraar die je geen dekking wilt geven voor je bedrijfswerkzaamheden.
Een voorbeeld van een beroep dat onder zo’n zelfstandige instantie valt zijn de zelfstandige psychologen. Voor het correct uitoefenen van het beroep dienen deze zelfstandige psychologen ingeschreven te staan bij het NIP(Nederlands Instituut voor Psychologen).
De keus te kiezen voor een bepaalde rechtsvorm voor je onderneming zal meestal worden ondersteund door je financiële situatie. Ben je kapitaalkrachtig genoeg dan is de BV een goede optie. In het geval dit niet zo is dan is de eenmanszaak een goed startpunt. Het voordeel van het starten met een eenmanszaak is dat je dan recht hebt op heel wat belastingfaciliteiten. Iets wat in veel mindere mate bij de BV-vorm aanwezig is.